De in 1624 geboren beeldhouwer Rombout Verhulst maakte in de provincie Groningen twee prachtige monumentale grafmonumenten, een voor Carel Hieronymus van In- en Kniphuisen en Anna van Ewsum in de kerk van Midwolde en een voor Adriaan Clant in de Bartholomeuskerk te Stedum.
Wij, de Historische Kring Leek en omgeving, de kerk in Midwolde, Museum Nienoord en de Bartholomeuskerk in Stedum willen het 400e geboortejaar van Rombout Verhulst niet ongemerkt voorbij laten gaan. Door het te gedenken met een symposium op 8 juni en, zo gewenst, op 9 juni gevolgd door een excursie naar de grafmonumenten. Op dit symposium, in de Remonstrantse kerk in Groningen, komen vier deskundigen, ieder vanuit hun eigen discipline, vertellen over het leven en werk van Verhulst.
Daarnaast is er nog een kleine tentoonstelling op borg Nienoord en lezingen en concerten in de periode april – september op meerdere locaties.
Verdere informatie kunt u op deze pagina downloaden. U kunt ook direct online reserveren:
Zaterdag 6 april werd de kleine tentoonstelling `Johannes Bosboom ontmoet Rombout Verhulst` in de borg van Museum Nienoord onder veel belangstelling geopend. Meer over de kunst die hij in de kerk van Midwolde maakte, kunt u lezen in het pdf-bestand.
Na een kleine kennismaking met het grafmonument door een lokale deskundige, hield Stefan Glasbergen, auteur van het boek `Rombout Verhulst 1624-1698 beeldhouwer in de lage landen’ een boeiende lezing over Verhulst.
Na de opening van de tentoonstelling in Museum Nienoord vertrok het gezelschap naar de Bartholomeüskerk te Stedum alwaar het grafmonument van Adriaan Clant te bewonderen is. Ook hier gaf Glasbergen een lezing en gaf hij uitleg bij het grafmonument, met name over de symboliek.
Onderdeel van de tentoonstelling is een korte film die opgenomen is in de kerken van Katwijk, Leiden, Midwolde en Stedum en op de borg. De film vertelt hoe de grafmonumenten in Groningen tot stand zijn gekomen. De tentoonstelling in Museum Nienoord is nog te zien tot 1 januari 2025.
Historica Alexandra Koning voerde ons terug naar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de 17e eeuw. Met het grafmonument van Adriaan Clant in de Bartholomeüskerk te Stedum als uitgangspunt schonk zij aandacht aan enkele kantelpunten in onze roemruchte geschiedenis zoals het einde van de Tachtigjarige Oorlog met de ondertekening van de Vrede van Münster in 1648; een gebeurtenis waarbij Adriaan Clant als afgezant van Groningen Stad en Ommelanden aanwezig was. Ook het rampjaar 1672, waarin het grafmonument voor Adriaan Clant werd geplaatst, en waarin het beleg van Groningen plaatsvond, kwam aan bod.
De kleding van de adel in de 17e eeuw zoals onder meer te zien is aan de grafmonumenten gemaakt door Rombout Verhulst in Midwolde en Stedum
Tijd: 14.00-15.45
Na de lezing kunt u naar de kerk in Midwolde voor een bezoek aan grafmonument
Locatie: Bibliotheek Leek, Waezenburglaan 53 9351 HC Leek
Kosten: €12,50 inclusief koffie of thee
Anna van Ewsum, vrouwe van Nienoord, liet in 1664 een kostbaar wit Carrara marmeren grafmonument vervaardigen voor haar echtgenoot Carel Hieronymus van In-en-Kniphuisen in de kerk van Midwolde. Hij is gekleed in een gewatteerd gewaad, een Japonse rok. Anna is gekleed naar de laatste mode, in navolging van het hof van de Nassau’s in Den Haag.
Ook Adriaan Clant, borgheer van Nittersum, is in de Bartholomeuskerk van Stedum vereeuwigd in zijn Japonse rok.
Kunsthistorica Margaret Breukink neemt ons mee in de haute couture van de 17e eeuw aan de hand van Anna van Ewsum en haar garderobe. Haar reis, met ons als geïnteresseerden op de buddyseat, voert ons langs een route vol hindernissen en gevaren zoals halslijnen, decolletés, baleinen, tipmutsen, weduwensluiers en niet te vergeten slanke, elegante lijfjes. Trotseerden Anna en andere vrouwen van stand deze gevaren en volgden zij de trendgevoelige kronkelwegen van hun tijd? En deden hun mannen, ongetwijfeld aangespoord door hun eega’s en grotere ego’s, mee aan deze queeste, hun zoektocht naar het exotische, het Japanse?
Wilt u de antwoorden, participeer dan in deze reis en geef u op voor de lezing. En bedenk, het gaat niet om de bestemming maar om de reis.
De familie Clant in de Groninger Ommelanden
Tijd: 11.00-12:00
Locatie: Bartholomeuskerk Stedum, Hoofdstraat 1
Kosten: €5 en €3 voor donateurs
Lezing inclusief koffie/thee met koek
De kaarten kunt u ook bij de ingang kopen. Er is een pinautomaat aanwezig.
In de 17e en 18e eeuw werd het openbare leven in de Ommelanden gedomineerd door een handvol adellijke families. Adellijke geslachten als Lewe, Clant, Van Ewsum, De Mepsche, Ripperda, Rengers, Coenders, Tjarda van Starkenborgh, Alberda en Van In- en Kniphuizen bezaten vaak meerdere adellijke landhuizen (in Groningen ‘borgen’ genoemd), waaraan veelal uitgestrekte landerijen waren verbonden. Karin Zuiderhoek vertelt aan de hand van familieportretten over het leven en de verdiensten van de verschillende leden van het geslacht Clant.
Rombout Verhulst en het grafmonument voor Adriaan Clant in Stedum
Tijd: 11.00-13:00 (met pauze)
Locatie: Bartholomeuskerk Stedum, Hoofdstraat 1
Kosten: €5 en €3 voor donateurs
Lezing inclusief koffie/thee met koek
De kaarten kunt u bij de ingang kopen. Er is een pinautomaat aanwezig.
Freerk Veldman, oud-directeur en conservator van de borgen Menkema in Uithuizen en Verhildersum in Leens, geeft een lezing over Rombout Verhulst en het grafmonument voor Adriaan Clant in de Bartholomeüskerk van Stedum. De relatie van Verhulst met Philips Vingboons, de architect van de borg Nittersum in Stedum, wordt besproken. Vingboons ontwierp ten dele ook de graftombe. De contacten die beiden hadden met Johan Clant, de opdrachtgever van zowel het praalgraf als de borg, komen uitgebreid aan bod. Tevens zal aandacht worden geschonken aan de herinrichting van de kerk.
Datum: 8 juni 2024
Tijd: 11.00 – 16.30u (inloop vanaf 10.30u)
Locatie: Remonstrantse Kerk Coehoornsingel 14, Groningen
Ticket:
€ 39,50 inclusief koffie/thee en lunch
€ 35 met kortingscode tot 15 mei voor bepaalde organisaties. De code krijgt u toegestuurd. Leden van de HKL kunnen met het bestuur hierover contact opnemen.
De beeldhouwer Rombout Verhulst werd in 1624 geboren. Nu, 400 jaar later, is dat een goede aanleiding om aandacht te besteden aan zijn beeldhouwwerken. Verhulst maakte in de provincie Groningen twee prachtige monumentale grafmonumenten, in de kerk van Midwolde en in de Bartholomeuskerk in Stedum.
Op dit symposium, in de Remonstrantse kerk in Groningen, komen vier deskundigen vertellen over het leven en werk van Verhulst, wie de opdrachtgevers waren, hoe zijn werk tot stand kwam en welke materialen hij gebruikte. En, ook belangrijk voor de generaties na ons, hoe kunnen wij deze kunstwerken in stand houden?
De bijeenkomst is een samenwerking tussen de kerk in Midwolde, de Bartholomeuskerk in Stedum, de Historische Kring Leek e.o. en Museum Nienoord, Borg en Nationaal Rijtuigmuseum. Groninger Kerken stelt zijn locatie voor het symposium beschikbaar.
Programma symposium Rombout Verhulst
Stefan Glasbergen, docentlerarenopleiding geschiedenis Hogeschool Amsterdam en auteur van de meest recente biografie over Rombout Verhulst.
Stefan neemt ons mee in zijn verhaal over het leven en werk van Rombout Verhulst waarin hij antwoord geeft op onder andere de volgende vragen: waar en bij wie was hij in de leer, hoe kwam hij aan zijn opdrachten, wie waren zijn opdrachtgevers, hoe was de wisselwerking tussen hem en zijn opdrachtgevers, hoe kwam zijn werk tot stand en wat maakte zijn werk zo goed?
Tijdens deze lezing zal duidelijk worden waarom Verhulst als de belangrijkste beeldhouwer uit de tweede helft van de zeventiende-eeuw in de Noordelijke Nederlanden kan worden aangemerkt.
Hendrik Jan Tolboom, natuursteenspecialist bij Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Rombout Verhulst gebruikte voor het realiseren van veel van zijn werken verschillende soorten marmer: wit marmer uit Italië, rood en zwart marmer uit België. Gesteenten die gebruikt werden omwille van hun kleur en structuur. Het kost vele uren handwerk voordat het beeldhouwwerk deze pracht toont. Daarbij werd gebruik gemaakt van verschillende gereedschappen en technieken, waarover in de lezing een en ander verteld zal worden.
Pier Terwen, kunsthistoricus en beeldhouwwerkrestaurator
Wat komt er zoal kijken bij het restaureren van grafmonumenten? Wat zijn de uitdagingen, welke de dilemma’s? Pier Terwen vertelt uitgebreid over zijn ervaringen; hij was onder andere betrokken bij de restauratie van meerdere grafmonumenten van de hand van Rombout Verhulst: Maarten Tromps graftombe in de Oude Kerk in Delft, de epitaaf van Pieter van der Werff in de Hooglandse Kerk in Leiden, het grafmonument van Willem van Liere in Katwijk en het praalgraf van Carel Hieronymus van In- en Kniphuisen in Midwolde.
Dankzij vakmensen als Pier Terwen kunnen ook de generaties na ons van deze kunstwerken genieten.
Wil Tiemes, kunsthistoricus en onderzoeker
Zowel Anna van Ewsum, Maria van Reygersbergh als Josina Walburgis van Löwenstein-Wertheim-Rochefort gaven opdracht voor het maken van een grafmonument voor hun overleden echtgenoot (henzelf inbegrepen). Hoewel Anna, Maria en Josina in hun respectievelijke grafmonumenten half opgericht achter hun man liggen, als ‘demi-gisant’, trekken zij de meeste aandacht. Deze ‘opvallende onopvallendheid’ zoals Wil Tiemes het zo treffend noemt, maakt nieuwsgierig. Wat verbond deze vrouwen? Waarom lieten ze zich op deze wijze afbeelden?
Door ons mee te voeren naar hun sociale en culturele milieu hoopt Wil Tiemes deze vragen voor u te beantwoorden.
De grafcultuur/grafsymboliek van de praalgraven in Stedum en Midwolde
Tijd: 11.00-12:00
Locatie: Bartholomeuskerk Stedum, Hoofdstraat 1
Kosten: €5 en €3 voor donateurs
Lezing inclusief koffie/thee met koek
De kaarten kunt u bij de ingang kopen. Er is een pinautomaat aanwezig.
Reint Wobbes geeft een lezing over de bijzondere grafcultuur in de provincie Groningen, een cultuur die in bepaalde delen van deze provincie een veelheid aan grafverzen en -symboliek kent. Hij besteedt aandacht aan deze symboliek en in het bijzonder aan de symboliek van de praalgraven in de kerken van Stedum en Midwolde. Omdat zelfs de kleinste dorpen begraafplaatsen kregen of bestaande kerkhoven werden uitgebreid met een begraafplaats was ruimen niet nodig om plaats te maken voor nieuwe gestorvenen. Dat gold ook voor de aanleg van begraafplaatsen buiten de dorpen. Daarom zijn in deze provincie veel oude graftekens bewaard gebleven.
